بسمه تعالی
با تبریک میلاد صدیقه شهیده، ام ابیها(س) و احترام به مقام والای علامه حسنزاده آملی «ره»
جناب علامه حسنزاده«ره» در کتاب «شرح فَصُّ حِکمةٍ عِصمَتیّةٍ فی کلمةٍ فاطمیةٍ» معروف به «فَصّ فاطمی» (که تتمهای بر فُصوص الحِکَم ابنعربی است) از حضرت زهرا(س) با تعابیر بلندی مانند «لیلة القدر»، «یوم الله» و «أمّ الکتاب» یاد کرده و فرموده است:
در کنار دیواری نماز میخواندم، از دیوار (ندای) «اشهد ان فاطمة بنت رسول الله عصمة الله الکبری و حجة الله علی الحج» را شنیدم، بار اول و دوم اعتنا نکردم و بعد باز هم این مکاشفه دست داد، اینجا بود که وقتی به این حدیث امام حسن عسکری(ع) رسیدم، یقین یافتم حضرت فاطمه(س) عصمت کبری و ولایت کبری دارند، لذا از آن پس در اذان و اقامه این عبارت را تکرار کردم.
گویا با انتشار این بیان، شهادت رابعه در اذان و اقامه و یا تشهد نماز در میان برخی شیعیان رایج شده است.
با اقرار بر مقامات حضرت صدیقه طاهره و عصمت امابیها(س)، که بشر از درک آنها ناتوان و زبان از وصف آنها قاصر است، در این خصوص نکاتی درخور توجه است:
الف) جواز و عدم جواز افعال و اذکار به هر شکلی در اذان، اقامه و تشهد نماز، مسئلهای فقهی است و وظیفه مقلد رجوع به مرجع تقلید خودش است.
شهادت رابعه تا زمان معاصر مورد گفتگوی فقهای عظام شیعه نبوده است و از فقهای گذشته عملکرد و فتوایی در این خصوص یافت نشد. اما پس از انتشار خبر شهادت رابعه، واکنش و فتاوای برخی فقهای معاصر درخور توجه است:
- آیةالله العظمی خامنهای، مقام معظم رهبری مد ظله العالی: اضافهکردن شهادت بر فصول اذان و اقامه به ملاحظه تبعاتی که دارد جایز نیست؛ هرچند به قصد تبرک باشد.
- آیةالله العظمی بهجت«ره»: آن را در ضمن صلوات یا دعای صحیح مندرج کرده و بگوید. (تا عنوان شهادت رابعه صدق نکند).
- آیةالله العظمی فاضل لنکرانی«ره»: اذان و اقامه را همانگونه که در توضیحالمسائل آمده است بگویید و از اضافهکردن به آن، با هر قصدی که باشد، اجتناب کنید.
- آیةالله العظمی صافی گلپایگانی«ره»: «ره»: اذان و اقامه را به همان کیفیتی که در رساله عملیه آمده، بخواند.
- آیةالله العظمی مکارم شیرازی مدظله العالی: شهادت رابعه نه در اذان و اقامه جایز است و نه در نماز، و موجب بطلان نماز میگردد و علاوه بر عدممشروعیّت، زیانهای فراوانی برای عالم تشیّع دارد.
- آیةالله العظمی جوادی عاملی مد ظله العالی در پاسخ به قصد ثواب و رجاء گفتن آن: شهادت مزبور در خارج اذان و اقامه گفته شود، نه در فصول آن دو.
- آیةالله سیفی دامت افاضاته: (استفتاء:) نظر شریف حضرتعالی درباره شهادت رابعه در فصول اذان و اقامه، نه به نیت جزء و نه به نیت استحباب، بلکه از باب تبرک و تقرب به محضر سیده نساء عالمین فاطمه زهرا عصمة الله الکبری سلام الله علیها چگونه است؟ بر گفتن شهادت رابعه در اذان و یا اقامه یا تشهد، هیچکدام، دلیلی از نصوص یا فتاوا وجود ندارد، بلکه بر خلاف مذهب اصحاب امامیه است؛ چون کسی از فقهای شیعه قائل به جواز یا استحباب آن نشده است. بلکه حتی در غیراذان و اقامه نیز روایتی نداریم که امر به آن بعد از شهادت ثالثه کند و نیز میان شیعیان از قدیم تا به حال مرسوم نبوده است. لذا بهعنوان حکم یا سفارش دینی گفتن آن به قصد ورود – حتی به قصد استحباب – بعد از شهادت ثالثه بدعت محسوب میشود. بلکه حتی امر به گفتن این شهادت بهطور مستقل نیز نشده است؛ لذا همانند صلوات نیست که در آیه شریفه«إِنَّ اللَّهَ وَمَلَائِكَتَهُ يُصَلُّونَ عَلَى النَّبِيِّ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آَمَنُوا صَلُّوا عَلَيْهِ وَسَلِّمُوا تَسْلِيمًا» به آن امر شده است.
- آیةالله دیباجی اصفهانی دامت افاضاته: شهادت رابعه در اذان و اقامه خلاف احتیاط است و اذان و اقامه به همان کیفیتی که در رساله های عملیه مراجع تقلید دامت برکاتهم آمده است باید خوانده شود. والله العالم
ب) افزون بر فقهی بودن مسئله، تعبیر «عصمة الله الکبری» (به معنای بالاترین مقام عصمت) در مجامع روایی شیعه یافت نشد، گرچه همه معصومان(ع) این مقام را دارند و مراد از واژه «کُبری»، «افعل تعیینی» است نه «افعل تفضیلی» برای مقایسه میان دو نفر.
ج) مستند فقهی افزودن شهادت رابعه:
- اگر خبر «نحن حجة الله علی الخلق و فاطمة حجة علینا» باشد، چنین خبر در مجامع حدیثی شیعه یافت نشد، گویا پیشینهای فراتر از قرن 12 ندارد و با فرض وجود، دلالتی بر اضافه کردن شهادت رابعه نیست.
- اگر شنیدن ندایی از دیوار باشد، ندای دیوار برای صدور فتوا یا عملکرد دیگران حجیت ندارد.
20 آذر 1404 برابر با 20 جمادی الثانیه 1447
روز میلاد موفور السرور امابیها، حضرت فاطمه زهرا(س)